Sekvenciranje genoma kod fetusa (Foto: Cure.ba)
1. Novi oblici života
DNK je “pase”. Biolozi su napravili niz novih molekula nazvanih XNA (kseno-nukleinska kiselina, pri čemu “kseno” znači “stran”), koji omogućavaju naučnicima da na bezbjedan način stvaraju nove oblike života u laboratorijskim uslovima, oblike kojima nije potrebna DNK da bi preživjeli i razvijali se.
“Život se ne može začeti bez sistema za skladištenje genetičkih informacija i za razmnožavanje, ali DNK i RNK nisu jedinstvene”, objašnjava Filip Holiger iz Laboratorije za molekularnu biologiju u Kembridžu. “Određeni polimeri – najmanje još njih šest – mogu da imaju istu funkciju kao i DNK i RNK”.
Isto tako su važni i enzimi koje su naučnici stvorili, koji zajedno sa XNA formiraju kompletan genetski sistem.
2. Pjena za probleme sa disanjem
Mikro balončići kiseonika koji se unose putem injekcije mogli bi obezbijediti dragocjene minute žrtvama astmatičnih napada ili davljenja. Samo nekoliko minuta nakon što ljudski organizam prestane da diše – bez obzira da li je to zbog toga što se osoba zagrcnula, da li je riječ o astmatičnom napadu ili povredi pluća – mozak počinje da se gasi. Prva pomoć u takvim slučajevima je ubacivanje cjevčice za disanje kroz pacijentova usta.
Novi rastvor u obliku injekcije mogao bi u ovakvim slučajevima obezbijediti dodatnih 15 minuta, kupujući dragocjeno vrijeme koje je potrebno da se pacijent odveze u bolnicu.
Zbog činjenice da mehurići sadrže kiseonik pod pritiskom većim od onog u krvotoku, gas u dodiru sa crvenim krvnim zrncima prodire u njih.
3. Voda prečišćena uljem
Jednostavan hemijski trik mogao bi prilično pojeftiniti prečišćavanje otpadnih voda. Anurag Bajpaji iz Opšte bolnice u Masačusetsu pronašao je jednostavan proces koji koristi sojino ulje za uklanjanje nečistoća, a dosta je jeftiniji.
Sojino ulje je jedno od malobrojnih ulja koje djeluje kao takozvani usmjereni rastvarač, to jest, rastvara vodu a da pritom ne rastvara ostale molekule koji se u njoj nalaze, kao što su molekuli soli, naprimjer. Ovo ulje, takođe, upija vodu kada se zagrije na samo 40 stepeni Celzijusa, ostavljajući zagađene molekule, koje je lako otkloniti.
4. Rano liječenje Alchajmera
Alchajmerova bolest spada praktično u neizlječive bolesti. Više od stotinu eksperimentalnih lijekova nije uspjelo da zaustavi razvoj bolesti. Naučnici rade na testiranju nove strategije. Kao što zdravi ljudi uzimaju lijekove iz klase statina kako bi smanjili holesterol, tako će i oni kod kojih postoji rizik od Alchajmerove bolesti redovno uzimati lijekove za prevenciju.
Istraživači početkom iduće godine treba da počnu da rade na lijeku koji uklanja agresivan protein amiloid, za koga se sumnja da je glavni uzročnik Alchajmerove bolesti. Do nedavno, grudvice amiloida mogle su se videti jedino prilikom seciranja mozga nakon smrti. Danas je napredna tomografija mozga pokazala da može da prođe i 20 godina dok se simptomi bolesti ne pojave, a za koje vrijeme sa amiloid prikriveno akumulira.
5. Sekvenciranje genoma kod fetusa
Ova neinvazivna procedura mogla bi otkriti na hiljade poremećaja koji sada ne mogu biti otkriveni u tako ranoj fazi.
Jednostavnim uzimanjem uzorka krvi majke naučnici su nedavno pokazali da su u stanju da konstruišu kompletnu genetsku sliku fetusa – cijeli genom. Ova procedura mogla bi unijeti revoluciju u genetski skrining otkrivajući poremećaje koji nastaju usljed defekata na jednom jedinom genu, kao što su cistična fibroza, Tej-Saksova bolest ili Martin-Belov sindrom, mnogo prije nego se beba rodi, što bi ljekarima pružilo mogućnost da na vrijeme počnu eventualne prenatalne terapije.
6. Krajnji indeks održivosti
Koliko je “održiva” konzerva koka-kole ili flaša šampona? Sve veći broj potrošača odlučuje se na kupovinu bazirajući se na odgovoru na prethodno pitanje. Međutim, pronaći odgovarajuće načine mjerenja za negativni uticaj koji proizvodnja nekog proizvoda može imati na planetu i životnu sredinu, vrlo je težak zadatak.
Ideja o programu Konzorcijum održivosti, iza koga bi stajali vodeći univerziteti (njih desetak), velike neprofitne organizacije i 80 međunarodnih kompanija, jeste pravljenje standardnog indeksa koji će pokrivati cijeli lanac snabdjevanja.
7. Mobilni telefoni kao rudnici informacija
Svjedoci smo ostvarenja sna, ili noćne more, o gotovo savršenom nadzoru, koji počinje da mijenja naše živote. Preko mobilnog telefona može se otkriti lokacija korisnika, sa kim najčešće razgovara, koliko razgovara, kada će dobiti kijavicu… Ključ za ovakvu eksploziju podataka predstavljaju pametni telefoni. Gotovo svaki od ovih aparata šalje stalne podatke o lokaciji u centralni server.
Naučnici i istraživači na komercijalnim poljima pokušavaju da shvate na koje sve načine mogu iskoristiti milijarde koordinata koje dobijaju sa mobilnih aparata.
Do sada je, naprimjer, ustanovljeno da su oni koji će najprije kliknuti na oglas na pametnom telefonu – oni koji u bioskopu očekuju početak filma, ljudi koji u svojim domovima piju kaficu u nedelju pre podne, i pecaroši dok čekaju da riba zagrize.
8. Pejsmejkeri koji rade na šećer
Pejsmejkeri, pumpe za insulin i druga medicinska pomagala ubuduće bi mogla da rade bez baterija, i da se napajaju energijom iz ljudskog tela, to jest iz šećera. Ideja je nastala 2003. godine kada su istraživači sa Univerziteta Teksas u Ostinu napravili biogorivnu ćeliju koja je davala struju iz grožđa. U eksperimentu na pacovima iz 2010. godine, gorivna ćelija u obliku diska izvlačila je glukozu iz međućelijske tečnosti i proizvodila struju od 1,8 mikrovati tokom 11 dana.
Ove godine ekipa profesora Rahula Sarpeškara napravila je gorivnu ćeliju kao integrisano kolo na silicijumskom čipu. Njegov tim želi da omogući upotrebu cerebrospinalne tečnosti za napajanje medicinskih sitnih pomagala, budući da ova tečnost sadrži dosta glukoze, a s druge strane u njoj je sadržan mali broj ćelija imunog sistema koje bi mogle uticati na odbacivanje implanta.
9. Elektronska tetovaža
Ultratanki fleksibilni senzori mogli bi ukrašavati razna pakovanja robe, torbe, kofere…. pa čak i naša tijela.
Naučnici su napravili električna kola na fleksibilnoj plastici, koja liče na tanak providni film, a ona bi se uskoro mogla naći i na našim telima, u obliku tetovaža, sa zadatkom da nadziru pokazatelje naših vitalnih funkcija. Takođe, američka vojska je zainteresovana za ova savitljiva strujna kola koja bi se mogla ubacivati u uniforme. Naučnici čak zamišljaju da bi jednog dana srce moglo biti omotano vještačkom futrolom koja bi ispravljala rad srca putem elektronskih impulsa.
10. Kućne letjelice
Takozvani kućni dronovi, male bespilotne letjelice, mogle bi nam uskoro koristiti za izviđanje stanja u saobraćaju, ili u našem dvorištu. Pored toga što se već uveliko koriste u vođenju savremenog rata, dronovi bi mogli naši široku primjenu i u civilne svrhe.
Štaviše, već se koriste u hvatanju zagađivača, inspekciji naftnih bušotina, ili slikanju zemljišta iz vazduha. Njihova civilna upotreba biće još šira, kada se pronađe ključna tehnologija koja će omogućiti da dronovi budu u stanju da registruju i izbjegavaju druge leteće objekte.
cure.ba
